Meer melkgeld ontvangen? Zó reduceer je je CO2-eq!

18 januari 2023

Tegenwoordig wordt de melkprijs steeds meer bepaald door de wijze waarop de melk wordt geproduceerd. Denk hierbij aan CO2, diergezondheid, dierverzorging, weidegang en biodiversiteit. Een van de onderdelen waarvoor een aantal melkfabrieken extra betaalt is de koolstofdioxide-equivalent (CO2-eq) per kg meetmelk. FrieslandCampina is er een goed voorbeeld van. Vanaf 2023 wordt in Foqus planet, het kwaliteitsprogramma van Friesland Campina, extra waarde aan CO2-eq gehangen.

Hoe komt de CO2-equivalent tot stand?

De CO2-eq per kg melk wordt berekend in de KringloopWijzer. Hier wordt berekend hoe hoog de emissie is van methaan (CH4), lachgas (N20) en koolstofdioxide (CO2). Voor de CO2-equivalent telt methaan grofweg 34 keer en lachgas 298 keer zo zwaar mee als koolstofdioxide.

Wat zijn de grootste bronnen voor de CO2-eq?

De emissie van CO2-eq is toegerekend aan een aantal hoofdgroepen. Dit zijn:

Emissie uit de pens van de koe
Deze emissie komt vrij in de vorm van methaan door de vertering van het voer. De emissie uit deze hoofdgroep is grofweg 40 procent.

Emissie uit de opslag van mest 
Deze emissie komt voornamelijk vrij uit de fermentatie van de mest in de mestkelder. De emissie uit deze hoofdgroep is grofweg 10 procent.

Emissie uit het produceren van voer
Deze emissie komt uit het winnen van het voer en het bemesten van de grond. Daarnaast speelt op veengrond de oxidatie van het veen een belangrijke rol. De emissie uit deze hoofdgroep is grofweg 10 procent voor klei en zandgronden. Voor veengronden is de emissie uit deze hoofdgroep aanzienlijk hoger.

Emissie uit energiebronnen
Deze emissie komt uit de verbranding van diesel en gas en de aanvoer van elektra. De emissie uit deze hoofdgroep is grofweg 5 procent.

Emissie uit aanvoerbronnen
Dit is de emissie die voortkomt uit de productie en het transport van de producten van en naar het bedrijf. Denk hierbij aan krachtvoer, kunstmest, water etc. De emissie uit deze hoofdgroep is grofweg 35 procent.  

Hoe kan je CO2 reduceren?

Wanneer je de CO2-eq reduceert tot onder een bepaald niveau, word je beloond door meerdere melkfabrieken. Ook kan dit een voorwaarde zijn om toegang te krijgen tot een duurzaamheidsconcept. Er zijn diverse mogelijkheden om CO2-eq te reduceren.

Optimaliseren van het rantsoen

Het grootste aandeel van de CO2-eq komt voort uit de pensfermentatie. Om de CO2-eq uit de pens te verlagen kun je het rantsoen optimaliseren. De verteerbaarheid, de energiedichtheid en het percentage ruw eiwit in het rantsoen zijn van invloed op de gevormde methaan.

Wat kun je doen?

• Meer snijmais voeren. Dit verhoogt het zetmeelgehalte in het rantsoen, wat een positief effect heeft op de methaanuitstoot.
• De NDF (gewicht aan celwanden) in de kuil verlagen. Dit kan door eerder te gaan maaien.
• De energiedichtheid van het rantsoen verhogen.
• Het kuilgras vervangen door vers gras. Dit zorgt voor een lagere NDF in het rantsoen.
• Het eiwit in het rantsoen verlagen.
• Meer bestendig eiwit voeren. Dit kan door het gras droger in te kuilen waardoor de bestendigheid van de kuil omhoog gaat. 

Het belangrijkste is dat een rantsoen past bij de veestapel en de veestapel efficiënt met het rantsoen kan produceren.

Minder jongvee aanhouden

Een andere mogelijkheid om de methaanemissie uit de pens te verlagen is door het aantal stuks jongvee per koe naar beneden te brengen. Hierdoor stoot minder jongvee methaan uit. Of dit haalbaar is op je bedrijf hangt van je doelstelling af. Hier heb je al eerder over kunnen lezen in een artikel op de Alfa site: grote verschillen in vervangingspercentage melkvee.

Wees kritisch op krachtvoer

Krachtvoer heeft een groot aandeel in de CO2-eq. De CO2-eq van een krachtvoersoort is afhankelijk van waar het product geteeld is, hoeveel eiwit het bevat, of het alleen gemalen of ook geperst is etc. Sturen op het soort krachtvoer kan verschil maken in de emissie van de CO2-eq. Daarnaast is scherp voeren van groot belang. Wanneer je minder kg krachtvoer per 100 kg melk voert vanwege goed ruwvoer heeft dat een positief effect op de CO2-eq emissie.
Ook bijproducten krijgen een CO2-eq mee. Omdat een aantal bijproducten een restproduct is bij de productie voor menselijke consumptie wordt aan deze producten weinig CO2-eq toegerekend. Denk hierbij aan producten als bierbostel of perspulp. Wanneer deze producen krachtvoer kunnen vervangen heeft dit een positief effect op de CO2-eq.

Andere manier van bemesten

Een kleiner deel van de emissie komt vrij bij het bemesten van percelen. De CO2-eq kan worden verlaagd door een andere manier van bemesten te kiezen. Een zodebemester geeft minder emissie dan een sleepvoet of sleufkouter. Kun je geen zodebemester gebruiken, dan kun je de emissie ook beperken door de mest te verdunnen met water (twee delen mest, één deel water).
Wanneer je vloeibare kunstmest gebruikt kun je de CO2-eq reduceren door deze te injecteren in plaats van te spuiten. Ook het gebruik van een nitrificatieremmer verlaagt de CO2-eq.

Grasland niet scheuren

In de bodem van grasland wordt organische stof opgebouwd. Hiermee wordt CO2 gebonden. Wanneer grasland wordt gescheurd verteert de organische stof; bij dit proces komt N2O vrij. Door geen of minder grasland te scheuren neemt de CO2-eq af.

Mestvergisting

Een optie die niet op alle bedrijven praktisch haalbaar is, is het vergisten van mest. Mest vergisten wordt meestal gedaan met dagverse mest. Hierdoor gaat de methaanproductie bij de opslag van mest naar beneden. Daarnaast wordt de organische mest in de vergister gedeeltelijk afgebroken. Dit heeft een gunstig effect op CO2-eq bij het bemesten van de grond met de reststromen uit de vergister. 

Energie

Een kleine reductie kan worden behaald uit het reduceren van het verbruik van elektra, gas of diesel. Ook de inkoop van duurzame energie reduceert de CO2-eq.

Sparren over de KringloopWijzer

Wil je sparren over de KringloopWijzer, de reductie van CO2 en energie of de financiële mogelijkheden? Neem dan contact op met een specialist van Alfa.