Aflossen van overbedelingsschulden een schenking?

8 april 2024 | Door:  Dick Leeuw

Wanneer iemand overlijdt, moet de nalatenschap worden verdeeld onder de erfgenamen. In de praktijk zijn de erfgenamen vaak de kinderen en de langstlevende ouder of partner. Als de langstlevende bijvoorbeeld recht heeft op een vierde deel van de nalatenschap, maar drie vierde van het vermogen krijgt toegedeeld, ontstaat er een overbedelingsschuld van de langstlevende aan de andere erfgenamen. Of en hoe er rente wordt bijgeschreven bij de schuld en wanneer de schulden opeisbaar zijn, kan worden bepaald in een testament. De overbedelingsschuld is meestal niet direct opeisbaar, maar pas na het overlijden van de langstlevende ouder. Het aflossen van de schuld tijdens het leven kan voordelig zijn, maar is niet altijd zonder gevolgen. Dit artikel bespreekt een aantal voorwaarden en voordelen van het aflossen van overbedelingsschulden. In dit artikel wordt uitgegaan van schulden van een ouder (schuldenaar) aan kinderen (schuldeiser). Uiteraard kunnen kan dit onderwerp ook in andere familieverhoudingen aan de orde komen.

Voordelen van aflossen

De niet-opeisbare overbedelingschulden zullen in de praktijk zijn gedefiscaliseerd. Dit betekent dat de schuld het box 3 vermogen niet verlaagt. Aan de andere kant hoeven de schuldeisers, de kinderen, de vorderingen niet aan te geven in box 3. Praktisch betekent dit vaak dat de langstlevende het vermogen blijft aangeven zoals het voor het overlijden ook was. Over dit vermogen is inkomstenbelasting verschuldigd. Door het aflossen wordt het vermogen van de ouder lager. Als de kinderen de vrijstelling in box 3 nog niet (volledig) hebben gebruikt of om een andere reden geen inkomstenbelasting hoeven te betalen, levert aflossen een inkomstenbelastingbesparing op. Daarnaast kan de verlaging van het vermogen resulteren in een lagere eigen bijdrage voor de Wet langdurige zorg, mocht de langstlevende deze moeten betalen.

Wilsonbekwaamheid

Een complicerende factor bij het aflossen van overbedelingsschulden is de wilsonbekwaamheid van de langstlevende ouder. Wilsonbekwaamheid betekent dat iemand niet meer in staat is om zijn of haar wil te bepalen of hierover te communiceren, wat vaak voorkomt bij ouderen als gevolg van bijvoorbeeld dementie. Dit heeft directe gevolgen voor de mogelijkheid om schulden af te lossen, aangezien de wilsonbekwame ouder niet zelfstandig rechtshandelingen kan verrichten. Als schuldeisers kun je dan de kantonrechter verzoeken om tot aflossing te mogen overgaan. Het voortijdig aflossen van een overbedelingsschuld is (meestal) niet in het belang van de ouder. Uit rechtspraak blijkt ook dat een kantonrechter de toestemming niet zomaar geeft. Om te voorkomen dat toestemming van de kantonrechter nodig is, kan een levenstestament uitkomst bieden.

Aflossen een schenking?

De gevolgen voor de schenkbelasting zijn ook een belangrijk aandachtspunt bij het aflossen van de niet-opeisbare schuld door de ouder. Het aflossen van overbedelingsschulden kan worden gezien als een schenking, wat fiscale consequenties heeft. Dit is het geval als er meer wordt afgelost dan de contante waarde van de vordering van de kinderen. Deze waarde is afhankelijk van de levensverwachting van de langstlevende ouder, de eventuele rente die moet worden bijgeschreven en de marktrente. Wordt meer afgelost dan dit bedrag, dan is er sprake van een schenking.

Afsluitend

Het aflossen van overbedelingsschulden lijkt eenvoudig. In de praktijk blijkt dat het aflossen van overbedelingsschulden een complexe materie is die een gedegen voorbereiding en advisering vereist. Naast de hierboven beschreven onderwerpen kunnen er nog andere aandachtspunten een rol spelen.  Zo dient bij het aflossen rekening te worden gehouden met het vermogen dat de langstlevende nodig heeft om ongestoord te kunnen voortleven. Het is verstandig om je te laten adviseren over de verschillende opties die je hebt, zodat je de consequenties zorgvuldig kunt afwegen. Onze adviseurs helpen je graag verder.