Is het weer “vijf voor twaalf” voor de landbouwvrijstelling?

11 november 2021 | Door:  Toni Kusters

Fiscaal adviseur Toni Kusters vertelt je graag alles over de landbouwvrijstelling: 

Je zult wel denken: de landbouwvrijstelling heb ik als eens besproken met mijn accountant. Hij/zij gaf toen waarschijnlijk aan: “dat de landbouwvrijstelling wel eens zou kunnen vervallen. Nu actie ondernemen voorkomt dat je in de toekomst over de huidige meerwaarde van je cultuurgronden belasting betaalt tegen (gemiddeld) 45 %.” In de tijd zijn al meerdere instanties die adviseerden aan de Haagse politiek om de landbouwvrijstelling te laten vervallen om reden dat er geen rechtvaardigingsgrond is de landbouwvrijstelling te laten bestaan. Tot heden is echter de landbouwvrijstelling ongemoeid gelaten en kunnen wij van deze fiscale vrijstelling nog gebruik maken.

Nu is er weer onduidelijkheid over het bestaansrecht van de landbouwvrijstelling.
Dit keer is het de Algemene Rekenkamer dat zich onlangs negatief heeft uitgelaten over het bestaansrecht van de landbouwvrijstelling. Hierop heeft demissionair minister van LNV Carola Schouten toegegeven dat een duidelijke doelstelling van de landbouwvrijstelling ontbreekt en zij heeft aangegeven dat in 2022 een evaluatie volgt over het bestaan van de landbouwvrijstelling, zie ook: (link: “Toekomst landbouwvrijstelling blijft onzeker” van Arne de Beer 1 juni 2021). Wat betekent dit met het huidige politieke klimaat en na een beginnend herstel van de “dure” COVID-periode? Zou het dan toch??

Mocht de landbouwvrijstelling vervallen is het de vraag wie hebben daar dan last van?

1. De ondernemers met een landbouwbedrijf: dit is een bedrijf dat is gericht op het voortbrengen van producten van akkerbouw, weidebouw, tuinbouw en veehouderij. Dit is zelfs uitgebreid met binnenvisserij en visteelt.
2. Voor die gronden welke in de eigen onderneming worden gebruikt
   (lees: niet op lange termijn verpacht aan derden/o.i.d.).

Normaliter ontstaat er boekwinst bij verkoop. Maar er zijn ook methodes waarbij de gronden niet worden verkocht maar waarbij toch een boekwinst ontstaat. Een van die methodes heet: herwaardering (van de gronden). Dit is in een aantal situaties mogelijk waarbij er geforceerd boekwinst wordt behaald. Een aantal methodes zijn ook door de Belastingdienst goedgekeurd. Dit is maatwerk.

Bij verschillende landbouwbedrijven rusten er één of meerdere “belastingclaims” op de gronden. Dit kan een hindernis zijn om te herwaarderen. Om voor jou de gevolgen van deze hindernis in beeld te brengen willen wij graag met jou in overleg, waarna je kunt besluiten of je de gronden laat herwaarderen.

Er zijn vele collega-ondernemers die je zijn voorgegaan en hun gronden hebben geherwaardeerd. Deze methode wordt tenslotte al meer dan 10 jaar toegepast in de praktijk. Het is zelfs raadzaam om voor hen zelfs een 2^e keer te herwaarderen in de situatie dat de waarde van de gronden t.o.v. de waarde van de grond ten tijde van de eerste herwaardering sterk is toegenomen. Voorbeeld: in 2012 zijn 20 hectare gronden geherwaardeerd (tegen waarde 2012 € 6,00 per m2). Als de huidige waarde met € 2,00 is toegenomen, betekent dit € 400.000 meerwaarde. Als er niet wordt geherwaardeerd en in 2022 vervalt de landbouwvrijstelling, zal bij een eventuele verkoop c.q. staking van de onderneming € 180.000 (45 % over € 400.000) aan belasting verschuldigd zijn.

Een extra reden om te kiezen voor herwaardering is inspelen op een staking c.q. bedrijfsoverdracht van de onderneming op korte termijn. In de huidige fiscale wetgeving bestaat al sinds mensenheugenis een faciliteit om de belastingclaim (ten gevolge van jouw staken als ondernemer) over te dragen aan de bedrijfsopvolger. Maar als er geen bedrijfsopvolger is en je staakt nadat de landbouwvrijstelling is vervallen ben je over de meerwaarde van de cultuurgronden en het agrarisch bouwblok (exclusief opstallen) belasting verschuldigd. Dit had mogelijk voorkomen kunnen worden door te kiezen voor herwaardering. In de situatie dat je de onderneming van jouw ouders hebt overgenomen, en je hebt in het verleden niet geherwaardeerd, zal waarschijnlijk de opgenomen waarde van de gronden in jouw jaarrekening laag zijn. Het verschil tussen deze waarde en de huidige waarde vormt de boekwinst. Afhankelijk van de hoeveelheid grond zal de belastingclaim bij staken aanzienlijk zijn. Ook met een bedrijfsopvolger is herwaarderen te overwegen. Dan hoeft de bedrijfsopvolger bij gebrek aan belastingclaim over deze gronden in de toekomst ook geen/minder belasting hierover te betalen.

Zoals in mij betoog gesteld is het de vraag of het “vijf voor twaalf” is. Helaas hebben wij niet de “glazen bol” en bestaat de kans dat de landbouwvrijstelling blijft bestaan.
Het is aan jou of je dit risico wilt lopen of een einde maakt aan deze onzekerheid en alsnog gaat herwaarderen en daarmee jouw pensioen zeker stelt.