Bertha-13 is even naar het toilet

14 januari 2020

Hoe krijg je een koe zindelijk? Het klinkt als het begin van een goeie mop. En inderdaad, Henk Hanskamp heeft er regelmatig de lachers mee op zijn hand gekregen. Maar ondertussen is hij een eind op weg. Het CowToilet moet een oplossing aandragen voor een grote uitdaging in de sector: ammoniak, een van de vormen van stikstof. Het is een koevriendelijk en automatisch urineersysteem voor koeien.

Hanskamp in Doetinchem is gespecialiseerd in innovaties voor de internationale melkveehouderij – een béétje boer kent de MultiDosvloeistofpomp (voor automatische, vloeibare toevoegingen aan krachtvoer) van het bedrijf, een eerste en blijvend succesnummer. Op veel vragen heeft boerenzoon Henk Hanskamp met zijn team al een praktisch antwoord gevonden. Maar de ontwikkeling van een toilet voor koeien was wel een uitdaging die alle andere te boven ging. “Die vraag kwam uit mijn netwerk: kunnen we de urine en de mest van de koe niet uit elkaar houden? Ammoniak ontstaat doordat de urine op de vloer in contact komt met de mest. Als iemand tegen mij zegt; dat kan niet, dan word ik altijd heel kriebelig. Ik begin heel praktisch, door gewoon aan de gang te gaan. Niet alles is in Excel-sheets te vangen”, zegt Henk.

Zenuw activeren

De oplossing die Hanskamp vindt, is zonder meer revolutionair. Het CowToilet is gecombineerd met de krachtvoerstations in de stal. Na het eten wordt het toilet geactiveerd door het op de banden van de uier te plaatsen. Door zachtjes een zenuw te activeren, gaat de koe automatisch een plasje doen. Die plas wordt opgevangen en opgeslagen. En omdat de koe een gewoontedier is, legt zij vanzelf de link tussen het eten van krachtvoer en het plassen. Voilà.

Grote doos taart leegeten

Henk: “Dat koeien die gewoonte oppakten,  dat was een eureka-moment. Toen hebben  we wel even een grote doos taart leeggegeten. We hebben er drie jaar over gedaan om het antwoord te vinden. Toen was het nog: is  het technisch haalbaar? Is het economisch haalbaar? En is het maatschappelijk haalbaar?” Ja, ja en ja waren de antwoorden. Daarmee bereikte Hanskamp een regelrechte doorbraak. Poep en plas gescheiden opvangen vermindert de ammoniakuitstoot in de melkveehouderij, en daarmee het stikstofprobleem. En dat is niet het enige, weet hij. “Met minder ammoniak is de lucht in de stal schoner. De klauwen van de koeien zijn droger; de beruchte klauwenziekte Mortellaro ontstaat doordat koeien door hun eigen derrie lopen.” Een test bij een boer heeft al laten zien dat Mortellaro niet meer voorkomt. Urine is ook een goede en natuurlijke kunstmestvervanger. Nu kopen boeren kunstmest en moeten ze mest afvoeren.

Kringloopdenken

“Ik pleit ervoor om die urine als kunstmestvervanger in te zetten, maar het mag niet. Kunstmest produceren vraagt gigantisch veel gas. En voor de microbiologie in de bodem is het ook veel beter om een natuurlijke meststof in te zetten. Zo gaan we meer terug naar de natuur. Met een hoogwaardige natuurlijke meststof sluiten we vele malen beter aan bij het kringloopdenken en het Klimaatakkoord. Met urine kan een melkveehouder veel preciezer zijn land gaan bemesten, aangezien urine andere meststoffen bevat dan mest.”
Mondiaal succes Met het CowToilet bereikt Hanskamp een ‘winst’ van vijftig procent ten opzichte van de hoeveelheid urine die anders verloren gaat. Daarmee ligt de Nederlandse markt open, als het systeem definitief succesvol uit de testfase komt. “Of het een mondiaal succes wordt? Duitsland heeft óók een stikstofprobleem. Franse collega’s beginnen al te morren. Daar hebben ze ook Natura 2000-gebieden. Hoe markten reageren, wachten we wel af als we het introduceren op EuroTier, de Europese veehoudersbeurs in Hannover volgend jaar.”

Mineralenboekhouding

Alfa, dat het ontwikkelen van een duurzame economie ondersteunt, volgt het CowToilet met veel belangstelling. Henk: “Alfa is als accountantskantoor een belangrijke stakeholder in de melkveehouderij. De organisatie adviseert melkveehouders toekomstgericht, voor een duurzame bedrijfsvoering, maar ook voor een gezond verdienmodel. Een vast onderdeel daarvan is ook de begeleiding in wet- en regelgeving, waaronder de mineralenboekhouding. Het zou heel mooi zijn als CowToilet een doorbraak creëert en een nadrukkelijk bijdrage kan leveren. Wat is nou het effect voor een melkveehouder die overstapt op het koeien-toilet? Hoe pakt het bedrijfseconomisch uit, wat is het gevolg voor de mestbalans? Alfa volgt dit soort ontwikkelingen uiteraard op de voet en bespreekt dit met haar klanten.”