Lenen van en aan de BV: de verwerking in de jaarrekening

18 januari 2021

Over het lenen van en aan de BV zijn vele fiscaal en civiel-juridisch getinte artikelen te schrijven. Bijvoorbeeld over excessief lenen van de eigen BV, onzakelijke leningen  en de renteaftrek(beperking) in de vennootschapsbelasting. Maar ook qua verslaggevingsaspecten zijn er de nodige aandachtspunten.

Petten

Als ondernemer maak je verschillende overwegingen om te kiezen voor de Besloten Vennootschap (BV) als ondernemingsvorm. Bijvoorbeeld omdat het fiscaal aantrekkelijk is of om je aansprakelijkheid te beperken. In mkb Nederland ben je dan veelal een directeur-grootaandeelhouder (dga). Als dga-ondernemer heb je daarbij verschillende petten op.

• Je bent aandeelhouder van de BV en daarmee eigen vermogen verschaffer.
• Daarnaast ben je bestuurder van de BV, waardoor je de BV in het maatschappelijk verkeer vertegenwoordigt.
• Je bent in loondienst van de BV. Enerzijds ben je dus werknemer van de BV, maar treed je ook op als werkgever namens de BV.
• Als je ten slotte ook nog van of aan de BV leent, ben je ook nog eens geldnemer dan wel geldgever ten opzichte van de BV.

Regelgevende kaders

Als bestuurder van de BV ben je verantwoordelijk voor het opmaken van een jaarrekening. Uiteraard wil je dat de jaarrekening voldoet aan de wet- en regelgeving. Het Nederlandse jaarrekeningenrecht is vastgelegd in Titel 9 Burgerlijk Wetboek 2 (T9BW2) en in Besluit Modellen Jaarrekening. De jaarrekening moet een zodanig inzicht  geven dat gebruikers een verantwoord oordeel kunnen vormen over het vermogen en resultaat. Dit inzicht moet voldoen aan in het maatschappelijk verkeer aanvaardbare normen. De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) geeft in belangrijke mate invulling aan deze normen.

Als dga beschik je veelal over een groep van BV’s, zoals een holding en een werkmaatschappij. Allereerst is het van belang vast te stellen in welke hoedanigheid de BV’s zich tot elkaar verhouden. Je stelt vast of er sprake van een participatie, een deelneming of een groepsmaatschappij. Ook is het van belang van iedere BV vast te stellen welke (rechts-)persoon de bestuurder is. Deze informatie is nodig voor de juiste rubriceringen in de jaarrekening. Een organogram kan dit inzicht sterk vergroten.

Stappenplan

Voor iedere post in de jaarrekening kunnen we een vast stappenplan volgen:

1. Komt de post voor verwerking in de jaarrekening in aanmerking? Zo ja, ga naar stap 2.
2. Bepaal de juiste rubricering van de post in de jaarrekening.
3. Stel aan de hand van de rubricering de waarderingsgrondslag vast.
4. Verwerk op basis van de rubricering de voorgeschreven toelichtingsvereisten.

Rubricering

Een lening uitgegeven gelden (u/g) kan tot de vaste activa of tot de vlottende activa behoren, afhankelijk van het al dan niet duurzaam dienen van de BV. Een lening ontvangen gelden (o/g) kan tot de langlopende of tot de kortlopende schulden behoren, afhankelijk van de opeisbaarheid van de schuld.

Naast het onderscheid vast/vlottend en langlopend/kortlopend kent het jaarrekeningrecht ook nog specifieke benamingen voor jaarrekeningposten. Onder welke benaming de lening valt, is afhankelijk van de onderlinge verhoudingen tussen BV’s en tussen de dga en zijn/haar BV’s. Hier valt te denken aan onder meer vorderingen/schulden op/aan groepsmaatschappijen of op/aan participanten en maatschappijen waarin wordt deelgenomen.

Waardering

Leningen moeten gewaardeerd worden tegen geamortiseerde kostprijs. De gedachte achter deze waarderingsgrondslag is dat (transactie)kosten als onderdeel van de amortisatie in de winst- en verliesrekening terecht komen. De BV brengt de transactiekosten dus niet in een keer, maar uitgesmeerd over de looptijd van de betreffende lening, ten laste van de winst- en verliesrekening.

Toelichtingen

Naast de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen van de leningen, verstrekt de BV ook een aantal aanvullende wettelijk voorgeschreven toelichtingen in de jaarrekening. Een bijzondere groep in de toelichtingsvereisten is een aan bestuurders verstrekte lening u/g. ‘Vorderingen op bestuurders’ is geen aparte post in de jaarrekening. Wel licht de BV deze vorderingen apart toe.

Overige verslaggevingsaspecten

Tot slot verdienen een aantal bijzondere leningen tussen dga en BV de aandacht. Zoals achtergestelde leningen en leningen onder ontbindende of opschortende voorwaarden.

Dit artikel is een samengevatte weergave van mijn bijdrage in het Tijdschrift Familiebedrijven “Lenen van en aan de BV: de verwerking in de  jaarrekening”, waarin ik diepgaander deze materie behandel met uitwerkingen, voorbeelden en conclusies.