‘1500 uur weidegang zou verplicht moeten worden’ - Alfa Stikstof Podcast

1 november 2022 | Door:  Hans de Bie

Via weidegang, minder ruw eiwit, water bij de mest en een langere levensduur werkt Wouter Schep aan het verlagen van de stikstofuitstoot op zijn melkveebedrijf. Maar ook via innovaties als mestkoeling en een emissiearme stalvloer. ,,Met elkaar komen we een heel eind’’, zegt de nuchtere, positieve en gedreven Groninger. In de derde Alfa Stikstof Podcast vertelt hij er uitgebreid over.

,,Pin me er niet op vast, maar ik denk dat je met minder ruw eiwit in je rantsoen en veel weidegang zomaar tot een stikstofreductie komt van 20 procent.’’ Wouter Schep heeft een melkveebedrijf met 145 koeien in Holwierde, net boven Appingedam in Groningen. In de derde Alfa Stikstof Podcast vertelt hij wat hij allemaal doet om de uitstoot van stikstof op zijn bedrijf te verlagen. Hij wil laten zien dat de melkveehouderij een waardevolle, in zijn ogen onmisbare schakel is in de hedendaagse uitdagingen. Niet alleen wat betreft stikstof, maar ook wat betreft broeikasgassen, biodiversiteit, water en landschap. ,,Daarbij wil ik eerst wat ik noem het laaghangend fruit aanpakken.’’ Schep doelt op weidegang, minder eiwit in het rantsoen, langere levensduur van zijn koeien in combinatie met minder jongvee en water bij de mest tijdens het uitrijden. ,,Dat zijn gemakkelijke maatregelen die, afhankelijk van je bedrijfssysteem, geen geld kosten maar waarmee je juist kosten bespaard!’’

1500 uur weidegang

Schep neemt weidegang zo serieus dat hij in 2018 bij uitbreiding van zijn ligboxenstal niet koos voor melkrobots, maar voor een 2x12 zij-aan-zij melkstal. ,,Zo is weidegang toch makkelijker te realiseren’’, aldus Schep die weet dat robotisering en weidegang prima samen kan gaan. ,,Maar het is wel lastiger, zeker als je zoals ik de koeien 1500 weidegang wil geven.’’ Bij weidegang snijdt het mes aan vele kanten vindt de Groningse melkveehouder. ,,Het zorgt voor minder ammoniak omdat vaste mest en urine gescheiden worden weggebracht. De koeien halen zelf hun voer op. Maar het gaat bij weidegang ook om maatschappelijke waardering, meer biodiversiteit en een beter dierenwelzijn. Daarom zeg ik: maak die 1500 uur weidegang maar verplicht voor iedereen. Ik zie dat als een enorme stimulans voor de hele melkveehouderij in Nederland.’’

Scherper op eiwit voeren

Scherper op eiwit voeren is sinds deze zomer een ander speerpunt van Schep. ,,We kunnen echt wel eiwitarmer voeren; we bouwen nu veel te hoge veiligheidsmarges in’’, zegt Schep in de podcast. Hij stuurt op 150 gram ruw eiwit per kilo droge stof en kijkt naar het ureumgetal. ,,Ik schrik er niet van als dat 15 is, afgelopen zomer zakte die zelfs richting de 10, maar nog steeds met behoud van een prima eiwitgehalte in de melk.’’

Water bij de mest in het voorjaar als de mest met sleepslangen wordt uitgereden noemt Schep ook laaghangend fruit. ,,Als je water toevoegt vervluchtigd er minder ammoniak tijdens het uitrijden, zo simpel is het.’’ Als laatste streeft de Groningse melkveehouder naar een levensproductie van 50.000 kilo melk per koe, waar hij nu nog op 43.000 zit. Dat doet hij door rigoureus in zijn jongvee-opfok te snijden: 55 stuks jongvee op totaal 145 koeien. ,,Ik heb nu al zo’n 20 koeien die 9 jaar zijn en nog prima produceren en functioneren.’’

Mest koelen

Gedurende het nadenken over de aanbouw van de ligboxenstal en nieuwbouw van de melkstal in 2018 ontstond het idee om mest te gaan koelen. Of eigenlijk beter gezegd: warmte te onttrekken aan de mest. Schep kende al het Eco200-systeem waarbij warmte aan de melk wordt onttrokken via een warmtewisselaar en een warmtepomp. ,,Kunnen we datzelfde niet doen met de mest’’, formuleert Schep de toenmalige vraag. Samen met energietransitie-adviseur Ron Jacobs besloot hij met subsidie van de provincie Groningen zijn mest te gaan koelen. Er werd 400 meter geribbelde slang in de vloer gelegd, de keldervloer werd geïsoleerd net zoals 2/3 hoogte van de kelderwanden. Al gauw kwam WUR (Wageningen Universiteit & Research) in beeld, die op het bedrijf van Schep én dat van zijn collega-melkveehouder Jan Pieter van Tilburg uit het Friese Hellum metingen verrichte wat betreft de uitstoot van methaan en ammoniak. ,,Er was geen eenduidige uitkomst van de metingen’’, aldus Schep die eraan toevoegt dat er ín de kelder werd gemeten. Vervolgonderzoek in Wageningen onder volledig geconditioneerde omstandigheden moet uitwijzen in hoeverre het koelen van mest naast warmteterugwinning ook een bijdrage levert aan de lagere methaan- en ammoniakemissie.

‘Mest is het bruine goud’

Naast wat Schep het laaghangend fruit noemt, richt hij zich dus ook op innovatie. In dat verband stoort hij zich aan het beeld dat na gerechtelijke uitspraken over emissiearme stalsystemen is ontstaan dat het helemaal niet zou werken. Zelf beschikt hij in de nieuwe stal over de eco scheidingsvloer van Anders Beton. ,,In de praktijk zal de emissiebeperking lager zijn dan vastgesteld in de bijna laboratoriumachtige omgeving voor vaststelling van de RAV-code’’, zegt Schep. ,,Maar we moeten niet doorslaan en zeggen dat het helemaal niet werkt.’’ De Groningse melkveehouder ziet niks in mestvergisting omdat de organische stof in de mest daardoor verdwijnt. ,,Ik zie mest als het bruine goud; brandstof voor de bodem, het bodemleven.’’ Hij hecht meer geloof aan systemen als Lely Sphere of de JOZ stikstofkraker Gazoo. Of het nog in de onderzoeksfase verkerende initiatief Mezt, een startup van TU Delft die samen met WUR een techniek heeft ontwikkeld waarbij stikstof, fosfaat en kalium uit de mest worden gehaald.

‘Ga aan de slag’

Wouter Schep roept aan het eind van de podcast collega melkveehouders op: ,,ga aan de slag met het laaghangend fruit. Met elkaar kunnen we een heel eind komen en het zorgt ook nog eens voor lagere kosten.’’ Tegen de politiek en beleidsmakers zegt hij: ,,maak regelgeving die bestendig is. Zorg ervoor dat we als landbouw duurzamer kunnen werken op een manier dat het wordt gewaardeerd en afrekenbaar is.’’ In de derde Alfa Stikstof Podcast gaat de Groningse melkveehouder nog dieper in op wat hij noemt het ‘laaghangend fruit’ en zijn geloof in innovatie. Waarbij hij zichzelf typeert als ‘een onverbeterlijke optimist die vanuit kansen denkt in plaats van problemen.’

De podcast is te vinden via via platforms als Spotify en Apple podcast. Heb je vragen, opmerkingen of misschien zelfs een suggestie voor de podcastserie? Mail dan naar communicatie@alfa.nl