Grondgebruikersverklaring: het belang van registratie wederom onderstreept
11 november 2020
Grondgebruik wordt vaak vastgelegd in een grondgebruikersverklaring. Hierin worden de onderlinge ‘hoofdafspraken’ vastgelegd. Partijen veronderstellen daarmee ‘juridisch’ de afspraken te hebben afgedicht. Helaas is de praktijk weerbarstiger, zo blijkt uit recente ontwikkeling in de rechtspraak.
De niet geregistreerde en mondelinge pachtovereenkomsten
De agrarische sector is een sector waarin nog veel mondeling wordt overeengekomen en in vertrouwen wordt gehandeld. Het werkt prettig en meestal gaat het goed. Het op scherp zetten van de relatie met de buurman waarmee de afspraken zijn gemaakt wordt in het gehele buurtschap niet gewaardeerd. Beide partijen denken wel drie keer na voordat er een externe partij bij betrokken wordt. En tóch gebeurt het met enige regelmaat. Als het zover komt, kan het je een vermogen kosten. Mogelijk komt zelfs de bedrijfsvoering er door in het gedrang. Het vaststellen van reguliere pacht door het ontbreken van een goede geregistreerde pachtovereenkomst - voor welke duur dan ook - kan je dus duur komen te staan.
De actualiteit
Zo werd ook recent weer vastgesteld dat je wordt geconfronteerd met de regels van reguliere pacht als je je niet houdt aan de dwingendrechtelijke pachtregels. De verpachter in de betreffende zaak kreeg een claim voor reguliere pacht. Een niet geregistreerde grondgebruikersverklaring – bijvoorbeeld in het kader van jaarlijkse teeltwisseling – betekent dat de grond regulier is verpacht. De wet is hier heel duidelijk over in het huidige systeem. Om toch ruimte te bieden aan flexibiliteit zijn in het verleden onder meer de kortdurende pacht en de geliberaliseerde pacht opgenomen in de wet, mits je de spelregels juist hanteert.
Registratie van de overeenkomst en de consequenties van het nalaten
Registratie van de pachtovereenkomst is van essentieel belang. De registratieplicht is bedoeld om zwarte en grijze pacht te voorkomen en om toezicht te houden. Registreer je de pachtovereenkomst niet? Dan kan de pachter een claim indienen. De verpachter wordt dan geconfronteerd met reguliere pacht waarbij de pachtprijs is gemaximaliseerd en vaak lager is dan onderling afgesproken.
Bij verkoop van de grond blijft de pachtovereenkomst bestaan en heeft de koper te maken met de grondgebruiker. De grondgebruiker kan de overeenkomst registreren als reguliere pacht. In dat geval heeft de gebruiker bij de verkoop van de grond een recht van eerste koop. Dit kooprecht geldt voor een prijs lager dan de vrije waarde, namelijk ongeveer 60% van de vrije waarde: ‘een koopje zonder dat je er een bonnetje voor nodig hebt’. Dit zijn risico’s waar het gemiddelde bedrijfsplan geen rekening mee houdt.
De praktijk
In de praktijk voelt toch nog niet iedereen zich geroepen om pacht te regelen via de voorgeschreven wettelijke regeling, met alle mogelijke gevolgen van dien. Met bovenstaande gevolgen kan je worden geconfronteerd als je de administratie rond de uitwisseling van grondgebruik (lees: pacht) niet op orde hebt. Voorkom deze risico’s met een goede pachtovereenkomst en tijdige registratie daarvan.
Vraag het Alfa
Wil je duidelijkheid hebben over de rechten van de gebruiker? Neem voordat de afspraken worden gemaakt contact met ons op en laat je informeren.